تهران را گارانتی نمی‌کنیم
نشان تجارت - نگرانی برای ایمنی سازه برج میلاد از زمانی آغاز شد که نامه هشدارآمیز عباس زرکوب، مدیرعامل سابق شرکت یادمان سازه، بهروز گتمیری، استاد دانشکده فنی دانشگاه تهران و محمدرضا اسلامی، استاد دانشگاه ایالتی پلی‌تکنیک کالیفرنیا به شهردار تهران منتشر شد.
این سه حدود شش ماه پیش دیداری از این برج داشتند و پس از آن نامه‌ای خطاب به علیرضا زاکانی، شهردار تهران، با رونوشتی به مهدی چمران نوشتند و وضعیت آن را خطرناک توصیف کردند، آنها نشانه‌ای از پایش سلامت این برج توسط ابزارهای دقیقی که سال‌ها پیش در جریان ساخت آن تعبیه شده، ندیدند و می‌گویند که باید شهرداری و مسئولان این برج، جامعه مهندسان را در جریان این روند قرار دهند.
در این نامه خطاب به علیرضا زاکانی نوشته شده: برج میلاد تهران سال‌هاست که پایش سلامت (به‌شکل فنی ـ مهندسی) نمی‌شود. متأسفانه تجهیزات و ابزار دقیق که در زمان احداث برج در بدنه بتنی کارگزاری شده، یا از دست رفته یا اینکه قرائت نمی‌شود. مضافا اینکه اتصالات فولادی دکل آنتن ـ پیچ‌های مقاومت بالا ـ و جوش‌های اتصالات پیچیده قسمت سبد سازه رأس، نیازمند «کنترل دائم» توسط آزمایش‌‌های غیرمخرب است. علاوه بر اینها، اثر گودبرداریِ ضلع شمالی بر فونداسیون برج میلاد نیازمند مطالعات ژئوتکنیک جدی است. برج میلاد شبیه انسانی است که مدت‌هاست به چکاپ پزشکی نرفته و هر لحظه محتمل است به‌واسطه فشار خون، قند خون یا امور قابل پیشگیری دیگر دچار مشکل شود.
زرکوب، مدیرعامل سابق یادمان سازه، به رسانه‌ها گفته سال گذشته که جلسه‌ای با مسئولان این برج داشتیم از این تجهیزات خبری نبود. علاوه بر این در زمان ساخت برج، دستگاه زلزله‌نگار تعبیه شده بود؛ درواقع مرحوم مهندس معین‌فر که مسئول پهنه‌بندی زلزله تهران بود، آنجا هم دستگاه شتاب‌نگار تعبیه کرده بود، اما در سال گذشته از این دستگاه خبری نبود. گفتند ما خبری از آن نداریم.
عباس حیدری، مدیرعامل برج میلاد تهران، تأکید دارد ایمنی سازه برج میلاد به‌طور مستمر رصد می‌شود، اگرچه تعدادی از سنسورهای پایش در سال‌های گذشته به‌روزرسانی نشده اما پایش ایمنی و سلامت برج میلاد دائم انجام می‌شده و اکنون هم روند تکمیل این سنسورها در حال انجام است. عباس حیدری ادامه داد: سال ۱۴۰۰ و هم‌زمان با روی کار آمدن مدیریت جدید شهرداری تهران، شرکت برج میلاد تحویل مدیریت شهری شد. همان زمان متوجه شدیم که تعدادی از سنسورهایی که از ابتدا برای تحلیل داده و پایش سلامت در برج نصب شده بودند، از کار افتاده یا به‌روزرسانی نشده‌اند.
وی گفت: براساس بررسی‌ها متوجه شدیم در سال ۱۳۹۸ قرارداد پایش ایمنی برج بین سازمان مشاور برج میلاد و دانشگاه امیرکبیر بسته شده بود که تا زمان روی کار آمدن مدیریت فعلی شهرداری، این قرارداد فعال نشده بود که سرانجام سال گذشته این قرارداد را به‌روزرسانی و فعال کردیم و دانشگاه امیرکبیر متولی پیگیری و مطالعه درباره ایمنی سازه برج میلاد تهران شد.
به گفته او با فعال‌شدن این قرارداد هفت سنسور پایش ایمنی نصب شدند. لازمه اینکه مابقی سنسورها نصب شوند مطالعه و پایش سلامت و تحلیل داده این سنسورهای نصب‌شده است تا نیازسنجی شود که چه تعداد سنسور دیگر لازم است که در برج میلاد نصب شود.
روز گذشته هم علی نصیری، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، در نشست خبری خود در پاسخ به سؤالی درباره ایمن‌سازی برج میلاد گفت: در بحث گود برج میلاد، سازه برج میلاد طبق گفته مدیران معاونت فنی، مشکل ایمنی ندارد و پایش‌ها نیز توسط مراجع ذی‌صلاح قطع نشده و رصد‌ها ادامه دارد. اما طبق استانداردها شاید نیاز به سنسورهای بیشتری باشد. سنسورهای قبلی دزدیده نشده بلکه از حیز انتفاع خارج شده و بهروز نیست. خرید سنسورهای جدید به حدود ۵۰۰ هزار دلار هزینه نیاز دارد و در واقع ۸۰ تا ۱۰۰ سنسور جدید نیاز است. با ایمن‌سازی گود برج میلاد مشکل ایجاد ترک‌های سازه مرکز همایش‌های برج نیز حل شد.
او در ادامه نشست خبری خود به مخاطره‌هایی که تهران را تهدید می‌کنند اشاره کرد و گفت: در آخرین به‌روزرسانی‌ها مشخص شد شهر تهران ۵۵ مخاطره بحران‌زا دارد، ۱۴ مخاطره از جمله زلزله، سیل، آلودگی هوا، توفان گرد و غبار، حریق، زمین‌لغزش، فرونشست زمین، خشکسالی و قطع آب، حوادث ترافیکی، حوادث مواد خطرناک، تهدیدات سایبری، تجمعات انبوه و اختلال یا قطع برق از این تعداد اولویت‌دار هستند.
گسل‌های جنوب خطرناک‌تر هستند
او ادامه داد: گسل‌های شمال و جنوب شهر را داریم که گسل‌های جنوبی به دلیل مجاورت با بافت‌های فرسوده خطرناک‌تر هستند. بافت‌های فرسوده مهم‌ترین مشکل ناایمنی سازه‌ای در شهر تهران هستند که البته اقداماتی برای نوسازی و رفع مشکلات این بافت‌ها انجام شده و در حال انجام است.
باید تلاش کنیم در زلزله، جلوی خرابی‌ها را بگیریم یا آنها را کاهش دهیم. بنابراین باید اولویت را به پیشگیری داد. در سند بین‌الملل سندای در ژاپن توافق شد که دنیا به سمت کاهش خطر و کاهش ریسک در بحث حوادث و بحران برود.
شهر را گارانتی نمی‌کنیم
نصیری در ادامه با تأکید بر اینکه مسئولیت گارانتی شهر با مدیریت بحران نیست، بلکه باید سیاست‌ها و روندها در جهت کاهش حوادث اصلاح شود گفت: نمی‌توان تهران را با این وسعت و جمعیت گارانتی کرد اما باید ریسک حوادث را کاهش دهیم، باید کاری کرد که پیشگیری در اولویت باشد و حوادث کاهش پیدا کند. به گفته نصیری تهران هفت روددره و ۸۶۶ متر اختلاف ارتفاع دارد که بام آن شهرک قائم در مینی‌سیتی است و قعر آن شهر ری است که اختلاف آنها ۸۶۶ متر است. عبور این روددره‌ها از وسط شهر نشان می‌دهد که با شهری مواجه هستیم که به طور بالقوه پتانسیل سیل دارد.
رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران یادآور شد: در قرارگاه ایمنی کالبدی کلان‌شهر تهران تدوین و ابلاغ برنامه ایمنی کالبدی شهر تهران در قالب ۱۵۸ اقدام و ۲۵ خط تلاش انجام شد. ابنیه فنی و بزرگراهی، شریان‌های حیاتی، بافت فرسوده و ناپایدار، پل‌ها، گودهای رهاشده و ساختمان‌های ناایمن از جمله موضوعات مهم این قرارگاه است که مورد بررسی قرار می‌گیرد و بازرسی از اماکنی مانند پاساژ علاءالدین، بیمارستان رسول اکرم (ص)، بیمارستان شهید اشرفی اصفهانی، شفا یحیاییان، بازار گل امام رضا(ع)، ایمنی بازار بزرگ تهران، بوستان بهشت مادران و بوستان یاس فاطمی از جمله این اقدامات است.
پلاسکوهای تهران شناسایی شدند، متروپل‌ها در حال شناسایی هستند
رئیس سازمان پیشگیری از بحران در ادامه به ایمن‌سازی ساختمان‌های پرخطر تهران اشاره کرد و گفت: ساختمان‌ها و شریان‌های حیاتی دو بخش کلی مسئله ایمنی کالبدی شهر هستند.
۱۶ هزار ساختمان نیازمند ارزیابی داریم که پنج‌هزارو ۵۷۳ ساختمان از طرف تیم‌های مشترک مسئول در حوزه ایمنی و بحران بازدید شده و سه‌هزارو ۷۱ مورد آن ارزیابی شده است که در نتیجه آنها را به چهار دسته ایمن مشروط، ناایمن اندک، ساختمان‌های نیازمند مقاوم‌سازی و به‌سازی لرزه‌ای و دسته چهارم ساختمان‌هایی مانند متروپل که نیازمند تخریب و نوسازی هستند، تقسیم کردند. باید در کنار شناسایی پلاسکوهای شهر که از طرف آتش‌نشانی در حال انجام است، متروپل‌ها و ساختمان‌های ناایمن به غیر از بحث حریق نیز شناسایی می‌شد که شهرداری به‌عنوان مسئولیت اجتماعی خود در این کار مشارکت و بودجه‌ای را به این موضوع برای کمک به دولت و وزارت راه اختصاص داد.
در ادامه به بیمارستان‌های ناایمن تهران هم اشاره شد. رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در این زمینه توضیح داد: شروع روند ارتقای ایمنی هفت بیمارستان ازجمله رسول اکرم (ص)، فیاض‌بخش، شهدای یافت‌آباد، بوعلی و لولاگر که این بیمارستان پلمب شد، فجر و فیروزآبادی را داشتیم. البته مسئولان بیمارستان لولاگر همکاری خوبی داشتند و خود بیمارستان را تعطیل کردند و نیاز به برخورد قضائی نبود..
گود بابک زنجانی ایمن‌سازی می‌شود
او درباره ایمن‌سازی ۵۰ گود رهاشده در سال ۱۴۰۲ در شهر تهران هم توضیح داد: مجموعا ۲۵۲ گود رهاشده در این شهر وجود داشت که ۵۰ مورد آن عمق بالای ۱۵ متر و ۲۲ مورد آن عمق بالای ۲۰ متر داشته و ۱۲۱ گود به مدت‌زمان بیش از ۳۰ ماه عدم فعالیت داشتند که از این مجموع ۵۵ مورد ازجمله گود پرواز، گود برج میلاد و گود فرهنگ که باعث ایجاد مشکلاتی در کتابخانه ملی شده بود، گود بازار کفاشان و گود تعاونی مسکن فرهنگیان منطقه ۲۲ ایمن‌سازی شدند.
گود موسوم به بابک زنجانی (وزارت نفت) هم به طور نسبی ایمن‌سازی شده است، البته یک‌سری مشکلات حقوقی برای آن وجود دارد. همچنین ایمن‌سازی ۲۰۰ گود ناایمن باقی‌مانده که تا شهریور ۱۴۰۴ انجام خواهد شد. نصیری اضافه کرد: درباره ایمن‌سازی گودها بحث اخذ ضمانت‌نامه بانکی از مالک گود طبق مصوبه شورا برای اصلاح فرایندها برای ایمن‌سازی و رفع خطر از گودهای رهاشده مطرح و اجرائی می‌شود. ایمن‌سازی ۴۶ پل با عملیات به‌سازی لرزه‌ای در شهر تهران، دیگر موضوع مطرح‌شده است. ۱۱ پل سال گذشته مقاوم‌سازی شده و هشت پل در‌حال مقاوم‌سازی است. انجام عملیات به‌سازی نسبی در ۴۶ پل از جمله پل‌های همت، ولی‌عصر، همت-آفریقا، همت-گاندی و بابایی-پروین انجام شده است. در این زمینه باید بیان کرد از حدود ۷۵۰ پل که در تهران وجود دارد، ۶۶ پل که شریان‌های اصلی شهر را به هم وصل می‌کنند، برای به‌سازی انتخاب و در اولویت قرار گرفتند. رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران عنوان کرد: یک برنامه‌نویسی برای طرح‌های مقاوم‌سازی در یک بازه زمانی ۱۰ساله در‌حال انجام است که شامل هشت دسته ساختمان‌های عمومی، ساختمان‌های خصوصی، زیرساخت حمل‌ونقل، تأسیسات آب‌رسانی، تأسیسات گازرسانی، تأسیسات برق‌رسانی، زیرساخت ارتباطات و تأسیسات سوخت‌رسانی می‌شود. در بودجه مورد نیاز کلان‌طرح، بودجه مقاوم‌سازی ساختمان‌های عمومی ۷۲۴ میلیون دلار، ساختمان‌های خصوصی ۷۹۴ میلیون دلار و شریان‌های حیاتی ۵۶۰ میلیون دلار و در مجموع بالغ بر ۲.۱ میلیارد دلار برآورد شده است.
عمق تهران خوانا می‌شود
نصیری به رصد درون تهران تا عمق ۱۰ متری اشاره کرد و با بیان اینکه شهر تهران تبدیل به یک کارگاه ایمن‌سازی شده است، گفت: دستگاه‌هایی به نام GPR برای اسکن عمق ۱۰ تا ۱۵متری زمین به ارزش ۶۰ میلیارد تومان در شهرداری تهران خریداری شده است تا بتوان عمق ۱۰ تا ۱۵متری را در بحث فروریزش بررسی کرد. رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران ادامه داد: در بحث HSE ایجاد ردیف بودجه و ارتقای ساختار سازمانی و تدوین نظام‌نامه جدید در این حوزه را داشتیم. از مجموع دوهزارو ۸۰۰ مدرسه دولتی شهر تهران تاکنون هزارو ۱۰ مدرسه از لحاظ HSE ارزیابی شده است که در این بررسی‌ها ۲۰۶هزارو ۳۲ مورد عدم انطباق وجود داشته است. ارزیابی دوهزارو ۵۰۰ بوستان در سال‌های ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۳ از لحاظ HSE انجام شده که ۷۵ هزار مورد عدم انطباق وجود داشته که ۶۰ درصد آنها رفع شده است. او اضافه کرد: در بحث پایش وضعیت ایمنی جرثقیل‌های برجی (Tower crane) شهر تهران از دوهزارو ۹۰۰ بازدیدشده، تعداد ۶۴۶ دستگاه جرثقیل برجی شناسایی شده و ۳۱۱ دستگاه برای اخذ استاندارد‌های لازم اقدام کرده‌اند. ضمن اینکه روند صدور شناسنامه ایمنی برای این جرثقیل‌ها در‌حال انجام است. نصیری در پاسخ به پرسشی درباره ایمنی آسانسور‌های شهرداری نیز گفت: بیش از هزار آسانسور در شهرداری تهران وجود دارد و این سازمان نیز فرقی با بقیه ساختمان‌ها و نهاد‌ها ندارد و نیاز به ایمنی و بررسی استاندارد دارد. البته ناایمن‌بودن آسانسور‌ها با هم متفاوت است و از پنج تا ۹۰ درصد متغیر است. باید نهضت ایمن‌سازی در آسانسور‌ها و پله‌های برقی شروع شود که البته این کار در بحث پله‌های برقی با اصلاح فرایند انجام‌شده با سرعت در‌حال انجام است. ضمن اینکه فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی کافی در بحث استفاده از آسانسور و پله‌برقی برای شهروندان انجام نشده است. ارزیابی ایمنی آسانسور‌ها نیز با اعتبارات اختصاص‌یافته در ماه‌های آینده آغاز خواهد شد. رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران درباره ایمنی بازار تهران نیز توضیح داد: برنامه‌ای در این زمینه تهیه شد که به ستاد بازآفرینی در شهرسازی ارائه دادیم. ۳۴ بند دارد و کاملا در آن مشخص است که کدام دستگاه‌ها چه وظایفی دارند. حریق و مخاطرات، کاربری و فعالیت، زیرساخت، حقوقی و مالکیت و موضوعات مرتبط با طرح و ضوابط، از جمله موارد این ۳۴ بند هستند. وزیر کشور در بازدید خود از بازار تأکید کرد که استانداری مسئول ایمنی بازار باشد و استانداری نیز آن را به فرمانداری تفویض کرد و در بحث وظایف شهرداری نیز مسئولیت به شهردار منطقه ۱۲ واگذار شده است. او درباره بازپس‌گیری سوله‌های بحران شهرداری تهران که از کاربری‌های دیگر در آنها استفاده می‌شد، گفت: در سوله‌های بحران که بحث ورزشی مطرح است، در طبقات بالا فعالیت ورزشی انجام نمی‌شود. در طبقات پایین نیز براساس پیمانکاران انتخاب‌شده از سوی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران، فعالیت‌های ورزشی انجام می‌شود که در زمان بحران تغییر کاربری برای استفاده، انجام می‌شود. سوله‌های در اختیار دیگر بخش‌ها مانند انبار گندم در اختیار معاونت اجتماعی است و در یکی از مناطق نیز از سوی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران بازپس‌گیری شده است. فقط دو سوله فرهنگ‌سرای اشراق و باغ‌موزه دفاع مقدس باقی مانده که اقدامات درباره آنها آغاز خواهد شد.
